Παναγιώτης Κονδύλης, ένας στοχαστής ενάντια σε βεβαιότητες, 20 Ιουνίου 2015

O Παναγιώτης Κονδύλης υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους Έλληνες στοχαστές. Μάλιστα, αν λάβει κανείς υπόψη την, δυστυχώς, ιδιαιτέρως σύντομη ζωή του, σε συνδυασμό με το πολυσχιδές και πολυσέλιδο, μεταφραστικό αλλά και συγγραφικό έργο του, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι επρόκειτο για έναν ακάματο εργάτη του πνεύματος, ο οποίος «φιλοδοξούσε» να αναμετρηθεί με τους μεγάλους Ευρωπαίους στοχαστές, συγκαιρινούς του αλλά και παλαιότερους. Πολλοί τον χαρακτηρίζουν ιστορικό των ιδεών, άλλοι φιλόσοφο, κάποιοι τρίτοι πολιτικό και κοινωνικό στοχαστή. Ο Κονδύλης, όμως, αυτοπροσδιοριζόταν ως μελετητής των ανθρωπίνων πραγμάτων, κάτι που προϋπέθετε όλες τις προηγούμενες ιδιότητες. Η σκέψη του αιρετική, ενάντια σε θεωρητικές βεβαιότητες και εφησυχασμούς, προκαλεί ενδιαφέρουσες συζητήσεις και ανάλογες διχογνωμίες ανάμεσα σε όσους αναλαμβάνουν να την μελετήσουν με την δέουσα προσοχή και να την συζητήσουν σοβαρά.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο Κονδύλης γεννήθηκε στην Αρχαία Ολυμπία το 1943 και πέθανε στην Αθήνα το 1998. Σπούδασε κλασσική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και φιλοσοφία, νεότερη ιστορία και πολιτική φιλοσοφία στα Πανεπιστήμια της Φρανκφούρτης και της Χαϊδελβέργης. Έλαβε το διδακτορικό του στην Φιλοσοφία από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης. Για το έργο του τού απονεμήθηκε το μετάλλιο Γκαίτε και το βραβείο Χούμπολντ. Διετέλεσε Εταίρος του Ιδρύματος Ανωτάτων Σπουδών του Βερολίνου. Μέχρι τον θάνατό του διηύθυνε την «Φιλοσοφική και Πολιτική Βιβλιοθήκη» των εκδόσεων «Γνώση» και τη σειρά «Ο Νεότερος Ευρωπαϊκός Πολιτισμός» των εκδόσεων «Νεφέλη».

Βιβλία του στην ελληνική γλώσσα είναι τα ακόλουθα: Η κριτική της μεταφυσικής στη νεότερη σκέψη (1983, ολ. έκδ. Ι-ΙΙ, 2012), Ο Μαρξ και η αρχαία Ελλάδα (1984), Ο ευρωπαϊκός διαφωτισμός, Ι-ΙΙ (1987), Ο νεοελληνικός διαφωτισμός (1998), Ισχύς και απόφαση (1991) [πρόκειται για νοηματικά πυκνό κείμενο, που θεωρείται το πιο αντιπροσωπευτικό των ιδεών του Κονδύλη], Η παρακμή του αστικού πολιτισμού (1991) [ Στην «Εισαγωγή» σε αυτό το βιβλίο – που εκδόθηκε και αυτοτελώς, υπό τον τίτλο, Οι αιτίες της παρακμής της σύγχρονης Ελλάδας (2011)-, ο Κονδύλης εμφανίζεται εξαιρετικά διεισδυτικός στην ανάλυση της σύγχρονης Ελλάδας και, δυστυχώς, προβλέπει, με ακρίβεια, την σημερινή οικονομική και ευρύτερη κοινωνική και πολιτισμική κρίση της], Πλανητική πολιτική μετά τον Ψυχρό Πόλεμο (1992), Η ηδονή, η ισχύς, η ουτοπία (1992), Θεωρία του Πολέμου (1997), Από τον 20ο στον 21ο αιώνα (1998), Το αόρατο χρονολόγιο της σκέψης (1998), Περί αξιοπρέπειας (2000), Αντίδραση, παλινόρθωση (2001), Επιστήμη, ισχύς και απόφαση (2001), Μελαγχολία και πολεμική (2002),  Το Πολιτικό και ο Άνθρωπος, Ια-Ιβ (2007), Συντηρητισμός (υπό έκδοση εντός του 2015), Η γένεση της διαλεκτικής (υπό έκδοση).

Στην εκδήλωση του Ιδρύματος Ν. και Ε. Πορφυρογένη Αγριάς με τίτλο «Παναγιώτης Κονδύλης, ένας στοχαστής ενάντια σε βεβαιότητες», που θα λάβει χώρα με την υποστήριξη του Μουσείου Ελιάς και Λαδιού Πηλίου στο Πολιτιστικό Κέντρο του Πορφυρογένειου Ιδρύματος στην Αγριά το Σάββατο 20 Ιουνίου στις 20.00, θα μιλήσουν για διαφορετικές πτυχές του έργου του Κονδύλη τέσσερις μελετητές του έργου του. Ο Καθηγητής της Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας, Παναγιώτης Νούτσος, και ο φιλόλογος και μεταφραστής,  Μιχάλης Παπανικολάου, θα επικεντρώσουν την προσοχή τους στο φιλοσοφικό έργο του Κονδύλη, καθώς οι ομιλίες τους έχουν τους αντίστοιχους τίτλους, «Πτυχές της φιλοσοφικής σκέψης του Παναγιώτη Κονδύλη» και «Ο Παναγιώτης Κονδύλης και η μεταφυσική». Από την άλλη, ο ιστορικός των ιδεών, Βασίλης Μπογιατζής, και ο νομικός και διεθνολόγος, Γιώργος Λ. Ευαγγελόπουλος, θα αναπτύξουν θέματα που άπτονται περισσότερο της ιστορίας των ιδεών και της πολιτικής επιστήμης, όπως προκύπτει από τους τίτλους των ομιλιών τους, που είναι «Από τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό ως τις μέρες μας: ο Παναγιώτης Κονδύλης για τον σύγχρονο Ελληνισμό» και «Η διεθνολογική σκέψη του Παναγιώτη Κονδύλη», αντιστοίχως.

Και οι τέσσερεις ομιλητές είναι γνωστοί για τις διάφορες δημοσιεύσεις τους πάνω στο έργο του Παναγιώτη Κονδύλη. Περιοριζόμαστε να αναφέρουμε, απολύτως ενδεικτικά, ότι ο Παναγιώτης Νούτσος διοργάνωσε την πρώτη επιστημονική ημερίδα, μετά τον θάνατο του μεγάλου στοχαστή, στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων (Τομέας Φιλοσοφίας), με θέμα, «Παναγιώτης Κονδύλης για την ‘Κοινωνική Οντολογία’» (Ελληνικά Γράμματα, 2001). Το θέμα της ομιλίας του Παναγιώτη Νούτσου σ’ αυτή την ημερίδα ήταν «Στις ρίζες της ‘κοινωνικής οντολογίας’». Επίσης, στο βιβλίο, 5 Οικουμενικοί Έλληνες στοχαστές – Αξελός, Καστοριάδης, Κονδύλης, Πουλαντζάς, Σβορώνος (Η Εφημερίδα των Συντακτών – Οι εκδόσεις των συναδέλφων, 2014), γράφουν για τον Παναγιώτη Κονδύλη, ανάμεσα σε άλλους, και οι τρεις λοιποί ομιλητές της εκδήλωσής μας: Βασίλης Μπογιατζής, «Η ελληνική περίπτωση», Μιχάλης Παπανικολάου, «Ένας προφήτης χωρίς αυταπάτες», και Γιώργος Λ. Ευαγγελόπουλος, «Για τον αμιγώς τεχνολογικό πόλεμο και την τρομοκρατία».

Το συντονισμό της εκδήλωσης θα έχει ο καθηγητής Μάριος Μπέγζος, Κοσμήτωρ της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.